‘Agile’ Leiderschap: Feit of Fabel?
De wereld verbeteren, dat is de missie van het World Economic Forum (WEF). ‘Committed to improving the state of the World’. Het jaarlijkse wereldleiderschapsfeestje vond van 23 tot 26 januari 2016 plaats in Davos. 2500 leiders, wetenschappers, kunstenaars, politici en jonge leiders kwamen daar bij elkaar om te praten over de ontwikkelingen in de wereld en in hun eigen organisaties. De forumdeelnemers zijn invloedrijk en geven leiding aan een land of miljardenbedrijf. Bekende aanwezigen waren Emmanuel Macron, Theresa May, Donald Trump en Justin Trudeau.
Wat doen ze eigenlijk om zichzelf te verbeteren en succesvolle leiders te zijn?
Industrie 4.0
De beheersing van de vierde industriële revolutie was vorig jaar het thema van het forum. In de vierde industriële revolutie of Industrie 4.0 nemen computers het werk van mensen over. Een voorbeeld is de zelfrijdende auto, een computer op wielen die je straks vervoert, zonder dat je er veel omkijken naar hebt. De rol van de bestuurder verandert fundamenteel in die van begeleider. De bestuurder grijpt alleen nog in bij moeilijke situaties, als de complexiteit voor de computer teveel wordt.
Iets dergelijks zie je in organisaties ook steeds meer gebeuren. De computer voert processen uit en de mens heeft een begeleidende rol voor als het moeilijk wordt.
Routinewerk in organisaties zal steeds meer door computers worden gedaan. Complexe zaken zoals nieuwe klantvragen, strategie, organisatieontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling blijven over voor de leiders en de professionals. Zij moeten zich agile opstellen en continu flexibel inspelen op de complexe vragen die zich bij klanten, de organisatie en de omgeving voordoen.
Nieuwe vaardigheden
Leiders moeten agile werken om alle veranderingen goed te begeleiden; snel en flexibel. De belangrijkste principes van agile werken zijn in 2001 door een aantal deskundigen uit de computerwereld vastgesteld:
– Klanttevredenheid door snelle levering (van bruikbare software).
– Regelmatig aanbod van nieuwe oplossingen en software (eerder wekelijks dan maandelijks).
– Wijziging van doelstellingen is niet alleen mogelijk, maar zelfs welkom, ook laat in het proces.
– Nauwe dagelijkse samenwerking tussen ontwikkelaars en stakeholders.
– Direct persoonlijk contact.
– Eenvoud.
– Zelforganiserende teams.
– Voortdurende aanpassing aan veranderende omstandigheden.
Agile Leiderschap
Leiding geven aan een agile organisatie vraagt van de leider om continu mee te veranderen met de ontwikkelingen in de organisatie. Hij moet begrijpen dat hij de begeleider van deze ontwikkelingen is, waarin de mensen centraal staan. Professor Klaus Schwab, oprichter van het WEF, geeft in zijn nieuwe boek over de vierde industriële revolutie aan: “Deze tijd vraagt van leiders om samen een toekomst vorm te geven waarin de mens het middelpunt is, empowerment belangrijk is en alle nieuwe technologieën in de eerste plaats instrumenten door en voor mensen zijn.”
Als de leider blijft denken dat hij de allesbepalende factor is, remt hij de organisatie af. De organisatie wacht dan af, in plaats van sneller en flexibeler te worden. Denk aan stammenoorlogen waarbij de hoofdman – meestal een ouwe bonk – niet wil dat snelle jonge strijders hem inhalen. Terwijl zij de slag al hadden kunnen beslissen voor de hoofdman goed en wel op het strijdtoneel gearriveerd was. Net als de bestuurder van een zelfrijdende auto moet de leider zich loskoppelen van de operationele organisatie. Hij heeft zijn handen vol aan de volgende stappen in de ontwikkeling van de organisatie en aan de vraag hoe hij die het beste uit kan laten voeren.
Visie en intuïtie
De leider moet gebruik maken van zijn visie en intuïtie, net als die bestuurder van de zelfrijdende auto, die in precaire situaties de computer alleen kan overtreffen met onprogrammeerbare kwaliteiten als inzicht en gevoel. Vooral intuïtie werd nog maar een paar jaar geleden als irrationeel weggeschoven, maar krijgt in het agile denken een herwaardering. Moderne leiders moeten hun intuïtie juist ontwikkelen, niet alleen als onmisbaar hulpmiddel bij het nemen van besluiten, maar ook als onderdeel van hun persoonlijkheid die mensen motiveert en inspireert. Door hun intuïtie kunnen leiders sneller door complexe situaties manoeuvreren dan een computer.
Leiders als voorbeeld
In de vierde industriële revolutie is een agile leider een voorbeeld. De huidige leiders en professionals zijn opgegroeid in de derde industriële revolutie, waarin de leiders leidend waren en de medewerkers volgend. In de nieuwe organisatie worden de medewerkers leidend en de leiders begeleidend. Om medewerkers leiders te laten worden hebben ze het voorbeeld van hún leiders nodig. Dat lukt echter alleen als de leiders vrijwillig eerst hun leiderschapspositie opgeven.
Vijf ‘agile’ leiderschapsvaardigheden zijn dan ook:
– ontwikkelen van leider naar begeleider;
– continu professioneel en persoonlijk ontwikkelen;
– intuïtie en visie ontwikkelen;
– richten op ontwikkeling van de organisatie;
– complexe problemen oplossen.
Agile leiderschap is onontkoombaar een agile wereld. Leiders moeten agile gaan leidinggeven. In een wereld die sneller dan ooit verandert, zullen zij zich agile moeten opstellen om mee te kunnen bewegen. Mensen, en leiders in het bijzonder, moeten leren hoe zij zichzelf kunnen transformeren in een transformerende wereld.
Emmanuel Macron, Theresa May, Donald Trump en Justin Trudeau hebben zich enkele dagen in deze materie verdiept. Ik blijf volgen hoe agile zij in de praktijk zijn.
