Crisis in NL voetbal: hoe gaan we weer winnen?

 

Nederland heeft het volgende EK niet gehaald. Waar we het afgelopen WK zo succesvol waren ging het nu compleet mis. Hadden we dit kunnen voorzien? Hoe moeten we veranderen om weer te winnen?

 

 

 

Veranderen in de voetbalwereld is moeilijk. Veranderd wordt er alleen wanneer het team verliest. Dit noem ik reactief veranderen terwijl je in deze tijd juist proactief moet veranderen om niet achter de feiten aan te lopen. Of om niet achter je tegenstander op het veld aan te lopen en elke keer de bal uit je eigen doel te moeten gaan halen. Nu zie je ook weer dat de KNVB reactief aan het veranderen is omdat ze nu pas met een verander plan komen voor het Nederlands elftal omdat we niet naar het EK gaan. Terwijl de KNVB continu proactief leiding zou moeten geven aan de veranderingen die continu gebeuren in de top voetbal sport. Nu we kunnen fluiten naar een plek in het EK komt het KNVB met een plan om ons huidige team te verbeteren.

De signalen dat verandering nodig was waren al een tijd duidelijk voor de experts. Louis van Gaal riep al dat er steeds minder talent is in Nederland. Ook de voetbalclubs presteren op Europees niveau niet of nauwelijks. Voetbaltalent gaat op jonge leeftijd naar buitenlandse clubs om daar op een hoger niveau te kunnen voetballen en meer te verdienen. Wat werd met deze signalen gedaan? Vrijwel niets. Het eerste wat dus moet veranderen is dat de KNVB, de coach en het Nederlandse voetbalteam proactief bezig moeten zijn met het analyseren en slim gebruiken van nieuwe veranderingen. In de wetenschap noemen we dit nu ‘action research’ doen. Continue onderzoeken wat er gebeurd en daar inzichten uit krijgen van alle veranderingen om ons heen.

 

Het WK dan?

Bij het Nederlands elftal ging het op het vorige WK wel goed omdat ze toen een grote verandering doorvoerden. Ze gingen volgens een ander ‘verdedigend’ spelsysteem spelen. Hoe meer sterke voetballers in je team, hoe aanvallender je kan spelen. En hoe minder sterke voetballers, hoe belangrijker de verdediging moet zijn om te kunnen winnen. Dit gebruikte Louis van Gaal om het spel systeem van het NL team op het WK te veranderen. Hij had een team met weinig volwassen spelers, en weinig sterke persoonlijkheden. Daarom richtte hij zich niet op aanvallend maar op defensief spel. Met resultaat! Toen hij dit systeem ging gebruiken kreeg hij veel mensen over zich heen omdat het Nederlands voetbalsysteem met het aanvallende ‘totaalvoetbal’ al jaren niet was veranderd. Het was niet het ‘totaalvoetbal’ van Cruijff en het Nederlandse elftal dat zij op het WK van 1974 en 1978 gebruikten. Dit voetbalsysteem wordt dus al vanaf 1974 door het Nederlandse voetbalteam gebruikt. De vraag bestond al een tijdje of dit systeem niet verouderd is? Verder weten de tegenstanders inmiddels ook wel hoe dit systeem op het veld werkt en op welke manier zij hier tegen kunnen spelen. De opvolger van Van Gaal, Guus Hiddink, ging toch weer verder met het aanvallende ‘totaal voetbal’ systeem en veranderde niet mee met de tijd. En zijn opvolger Danny Blind veranderde het spelsysteem ook niet terwijl we wedstrijden bleven verliezen. Waarom veranderden zij niet proactief met de tijd mee? Kennelijk vinden zij verandering erg moeilijk en zijn zij niet de enigen.

 

Hoe veranderen?

Een vraag die het KNVB en de gemiddelde coach zichzelf mag stellen is of één systeem dat de afgelopen 40 jaar is gebruikt nog wel past bij de huidige tijd waar alles steeds sneller veranderd? Het moet toch mogelijk zijn om flexibel te zijn als team en op zijn minst verschillende spelsystemen te kunnen gebruiken. Toen Van Gaal wilde veranderen en met een ander systeem (of structuur) kwam, ontving hij veel kritiek. Pas toen hij succes boekte werd hij gezien als ‘bijzondere’ genie. Het is opvallend hoezeer voetballand op top niveau een behoudende conservatieve wereld is. Van andere topsporten wordt weinig geleerd, zo lijkt het. De ontwikkeling van Nederland voetballand kan stil komen te staan als verandering niet als kans wordt gezien maar als bedreiging. Dan wordt verliezen in een wedstrijd minder erg dan veranderen en dat kan toch niet de bedoeling zijn.

 

Succes maakt lui

Of komt het door het WK succes, dat het Nederlands voetbal lui is geworden? Je moet toch verbouwen als de zon schijnt en niet wanneer het regent. Het is dus voor de KNVB niet alleen belangrijk om NU te veranderen maar ook om na te denken hoe ze veranderen hebben georganiseerd. Nu wordt pas naar verandering van het spelsysteem/de spelers gekeken als ze hebben verloren. Bij winst vieren zij een feestje en bij verlies hebben ze pech gehad, of komt het door de scheidsrechter. Terwijl je bij winst na moet denken over de veranderingen die je wilt doorvoeren zodat je de volgende keer nog beter bent.

 

Nieuwe ontwikkeling: 11 leiders?

Een ontwikkeling die bijvoorbeeld langzaam plaatsvindt en interessant is om te onderzoeken, en al wel bij andere sporten is te zien, is dat je naar een model toe moet waarbij een team uit 11 leiders bestaat. Dit idee brengt bij coaches verwarring omdat ze denken dat 11 aanvoerders in een team voor chaos zorgt. Maar waarom?
Elke speler die een leider is weet precies waar hij wel en niet goed in is. Hij of zij kan zo leiding geven aan zijn eigen positie. De 11 leiders spelen dan vanuit hun eigen kracht. Ze weten of hun linkerbeen beter is dan hun rechter en maken daar slim gebruik van. De laatste en enige keer dat we het EK wonnen hadden we ook minimaal vijf leiders. Van Breukelen, Koeman, Rijkaard, Gullit en van Basten. De coach, Michels, liet toen toe dat deze mannen allen hun eigen leider in het team waren.
De spelers van het Nederlands elftal zijn bijna allemaal gewend om in het buitenland met meerdere leiders in 1 team op hoog niveau te spelen. Zo is Barcelona op dit moment ook een succesvol team met meerdere leiders in de verschillende posities. Zo hebben ze in de voorhoede 3 leiders die op zichzelf al op het hoogste niveau zitten. Je ziet dat de grote buitenlandse teams spelers inkopen die de beste zijn op één positie. Ze hebben een duidelijke kwaliteit en daar wordt gebruik van gemaakt. Hoe komt het dan dat onze spelers zichzelf niet als leider kunnen opstellen in het Nederlands elftal?

 

Dit kan te maken hebben met het Cruijff systeem waarbij er 1 leider is die alles bepaalt op het veld. In zijn tijd was dit Cruijff zelf. In zijn systeem is de aanvoerder de baas over de anderen en is er 1 leider waarbij de anderen moeten volgen. De leider vertelt de anderen hoe zij moeten voetballen. Dit systeem zet de leidende voetballers niet in hun eigen kracht maar maakt volgelingen van ze. En vanuit een volgende positie zijn zij minder snel, meer afhankelijk en meer afwachtend. Als de tegenstander dan meer leidende voetballers heeft, maakt hij meer kans om te winnen omdat dat team met elkaar sneller, creatiever en krachtiger is. Een team draait niet meer zoals vroeger op 1 geweldige spelers maar om 11 geweldige spelers. Deze ontwikkeling vraagt om een continue verandering van de coaches, spelers en het speelsysteem.

 

Continu veranderen!

De KNVB maakt nu een veranderplan hoe we weer kunnen gaan winnen. Ik nodig ze graag uit om na te denken over hoe ze continu kunnen veranderen. Zodat we continue kunnen winnen met de veranderingen die we bedenken en doorvoeren. En niet pas bij verlies. Zodat we naar het volgende WK gaan en die ook winnen!